Windows XP

to system desktopowy (zorientowany na stacje robocze) wydany przez Microsoft w październiku 2001 roku, który okazał się jednym z największych sukcesów firmy obok Windows 95. Główną przyczyną tego faktu było zaadoptowanie solidnej i sprawdzonej architektury NT znanej wcześniej chociażby z Windows 2000 do potrzeb użytkowników domowych i wyparcie w ten sposób opartego na jądrze DOS systemu Windows 98 i Millenium Edition.

Po przeczekaniu przejściowych problemów z kompatybilnością sporej części aplikacji (zwłaszcza domowych oraz starszych gier) i wydaniu nowych sterowników Windows XP szybko przewyższył pod względem stabilności swoich poprzedników. Po 10 latach od premiery nadal jest najpopularniejszym desktopowym systemem Windows na świecie – zarówno wśród użytkowników domowych, jak i w środowiskach biurowych.

Najważniejsze nowości

Windows XP już na pierwszy rzut oka wyróżniał się od poprzednich systemów zupełnie nowym interfejsem graficznym opartym o utrzymaną w niebieskiej tonacji kompozycję Luna. Oprócz tego przebudowano kompletnie interfejs użytkownika, zaczynając od menu Start na nawigacji po folderach kończąc. Poprawiono także czas uruchamiania systemu oraz dodano nowy ekran logowania umożliwiający szybkie przełączanie użytkowników i logowanie kilku osób naraz (z uruchomionymi programami). Pod maską znacznie ulepszono mechanizm obsługi sterowników, które zwykle były powodem wszelkich poważniejszych awarii systemu. W Windows XP we współpracy z usługą Przywracanie systemu łatwo można było cofnąć instalację wadliwego sterownika i zastąpić go poprzednim.

Opinie i krytyka

Windows XP pomimo rewolucji jaką wprowadził często jest mocno krytykowany. Głównym obszarem krytyki jest poziom zabezpieczeń jako skutek uboczny masowego wprowadzenia jądra NT do środowiska domowego. Bardzo często użytkownicy domowi nie mający pojęcia o poprawnych zabezpieczeniach pracują na kontach administracyjnych. Źle wyglądała również sprawa z zaporą połączenia internetowego (oznaczona skrótem ICF), która w Windows XP nie dość, że była bardzo kiepskiej jakości, to jeszcze nie była włączana domyślnie. Sytuację tę poprawił dopiero Service Pack 2, w którym pojawiła się zupełnie nowa zapora (Windows Firewall), która mimo wszystko nie spełnia swoich zadań do samego końca – nie monitoruje ruchu wychodzącego. Na tę funkcję użytkownicy musieli czekać aż do wydania Windows Vista.

Krytyce poddany został także nowy interfejs. Przy tej okazji użytkownicy skarżyli się na spadek wydajności, zwłaszcza na słabszych komputerach. Ogromne problemy Windows XP sprawiał także w kwestii kompatybilności ze starszymi aplikacjami, zwłaszcza pisanymi dla środowisk DOS/Windows 9x. Wreszcie z dużym niezadowoleniem spotkał się nowy wymóg aktywacji systemu on-line lub telefonicznie w ciągu 14 dni po instalacji. Krok ten miał przyczynić się do obniżenia skali piractwa, jednak jeszcze kilkanaście dni przed premierą w Internecie pojawił się specjalny klucz produktu umożliwiający obejście aktywacji po instalacji systemu ze specjalnego nośnika, teoretycznie dostępnego tylko dla posiadaczy licencji grupowych. Pomimo sukcesywnego blokowania skompromitowanych kluczy przez Microsoft i późniejszego wprowadzenia usługi Windows Genuine Advantage mającej za zadanie na bieżąco kontrolować legalność systemu cel nie został osiągnięty – piraci praktycznie nie odczuli nowych zabezpieczeń, istnieją zaś udokumentowane przypadki rozpoznania legalnego systemu jako pirackiego, co przysporzyło wiele problemów prawowitym użytkownikom.